Dagelijkse routine: De Koning van de Winter [UPDATE]

Heeft de herfst z'n Ambassadeur, zo heeft de winter zijn Vorst. Eind november komt in zicht en dan gaat het kerst- en winterbierseizoen weer beginnen. Voor mij als bierliefhebber iets om weer naar uit te zien. Zoals ik al eerder schreef: de winter hoeft van mij niet. Maar, als het dan toch zo nodig winter moet worden, dan kunnen we maar beter het beste ervan maken.

De traditie van het brouwen van speciale seizoensbieren hebben hun oorsprong eigenlijk in de heidense feesten rond de winterzonnewende. Pas heel veel later, als kloosters en abdijen de rol van “lokale brouwerij” op zich nemen, beginnen de broeders deze traditie over te nemen en een bier te brouwen om de geboorte van Christus te vieren.

In de middeleeuwen ontstond bij de landeigenaren of kasteelheren het gebruik om tijdens deze feestperiode een goede daad te stellen en iets te geven aan hun lijfeigenen en boeren. Ze boden dan eten en drinken, in ruil voor de goede wensen (meestal in de vorm van een lied) van de boeren. Door deze ruil werden beide partijen eventjes als gelijkwaardige buren gezien, en ging het niet om de lijfeigene die bij de heer moest bedelen voor voedsel (“We are not daily beggars that beg from door to door, but we are friendly neighbours whom you have seen before”, uit een oud folkloristisch lied). Hieruit stamt dan weer het gebruik om van huis tot huis te gaan om elkaar het beste te wensen door iets te zingen. We vinden hierin de oorsprong van de hedendaagse kerstzangers, en zelfs de kerstkaarten met de beste wensen.

Maar wat is vandaag de dag nu eigenlijk een kerst- of winterbier? Voor kerstbieren bestaan geen speciale stijlvoorschriften of regels. Ieder biertype kan een kerstbier worden. Een kerstbier is meestal een bovengistend, moutig bier met een relatief hoog alcoholgehalte, maar kan dus even goed een laagalcoholisch bier zijn, of laaggegist. De meeste soorten zijn amber tot donker gekleurd, maar er zijn ook veel lichte varianten bekend. In veel van deze bieren worden kruiden toegevoegd, zoals bijvoorbeeld steranijs, kaneel, kruidnagel en/of zoethout. Tegenwoordig duiken er meer en meer blonde kerstbieren op: blonde bieren worden meer gedronken dan bruine bieren, en er is geen regel die zegt dat een kerstbier persé zwaar en donker moet zijn. Al heeft een donker winter- of kerstbier wel mijn voorkeur. Ik vind het beter passen bij de sfeer. Een donker bier wordt ten slotte eerder aangezien als een speciaalbier dan een blond biertje dat al snel de indruk wekt van een "gewoon pilsje". Niets mis mee, maar ik vind het gewoon minder speciaal, minder feestelijk staan.

Oorspronkelijk was een winterbier een bier dat in de winter werd gebrouwen, of in de winter kon gedronken worden. Vroeger, toen er geen moderne koeltechnieken bestonden en het bier alleen kon worden afgekoeld door het bloot te stellen aan de buitenlucht, werd er alleen in de koude maanden gebrouwen, wanneer het risico op bacteriële infectie het kleinst was. Met de huidige koeltechnieken kan nu echter het hele jaar door gebrouwen worden, en zodoende ontstonden er speciale winterbrouwsels, om verschillende redenen, die ervoor zorgden dat het moderne kerstbier bleef bestaan.

Hieronder een aantal kerst- en winterbieren die ik erg kan waarderen:

Dobbel Palm
In Nederland is het een van de meest verkochte ‘kerstbieren’ de Palm Dobbel. Het is vanaf eind november makkelijk en goed verkrijgbaar via slijters en in de supermarkten. Net anders dan het gewone Palm bier heeft deze speciale editie die mooiere rodere gloed. Het alcoholpercentage is 6%, niet te zwaar dus. De eerste keer dat de Dobbel Palm op de markt kwam was in 1947 ter gelegenheid van de 200ste verjaardag van de brouwerij.
De brouwers doen in dit kerstbier iets meer ambermout waardoor niet alleen de smaak moutiger is maar ook de kleur dus wat rood feestelijker. Het Palm bier is bier van hoge gisting en heeft zeker een mooie hopbitter- en moutig karakter. Dus geen zoet kerstbier zoals bij heel veel bieren het geval is. Een mooi alternatief om eens wat ander te drinken dan een gewoon pils.

Christmas Regal
Een belgisch speciaal bier dat alleen rond de kerstdagen te koop is. Het is een bier van hoge gisting: zwaar, bitterzoet bier met een alcoholpercentage van 8,1% en gist bovendien na op de fles.
Dit is typisch zo'n bier wat je niet de hele avond moet drinken, want je krijgt een kop als een tomaat. Het is absoluut geen dorstlesser die je zo even achterover slaat. Drink het liever op het gemak, voor het eten, eventueel met stukje trappistenkaas erbij.

Corsendonk Christmas Ale
Dit bier wordt elk jaar ter ere van Kerstmis en Oud & Nieuw gebrouwen. Het is vanaf eind november tot eind februari te koop. Met geroosterde, speciale mouten, de fijnste hop, geselecteerde gisten en gekruid met een vleugje koriander brouwt de brouwer dit roodbruine kerstbier. Door een fijne moutige neus geeft dit bier het beste wat een kerstbier geven kan:
een ronde evenwichtige smaak met een droge en verfijnde afdronk.

Hertog Jan Winterbier
Een winterbier waarvan ik niet zeker weet of het nog gebrouwen wordt. Op de website van Hertog Jan kom ik het niet meer tegen. Hertog Jan Winterbier is speciaal voor de winter gebrouwen uit water, gerstemout, hop en kandijsuiker. Het heeft een goudgele kleur en is zoetig zacht met een krachtige, volle smaak. Met 8,8% alcohol is het een van de zwaardere biersoorten.

Gordon Xmas
De Gordon Xmas werd in de jaren dertig gecreëerd en luidde daarmee de traditie van de kerstbieren in. Voor de kerstperiode trekt Gordon zijn feestkleding aan: zijn smeuïge schuim contrasteert met de robijnrode kleur van het bier en smelt in de mond weg als sneeuw voor de zon. Een absolute must onder de kerstboom!
Dit kerstbier heeft een erg krachtige en gecorseerde smaak (term uit de vinologie en houdt in: met een krachtige smaak, waarin ook het tannine en de alcohol goed doorzinderen).
Vanaf de eerste slok geniet je van de zachte smaak en de lange afdronk. Zijn houtachtige strengheid wordt loyaal gecombineerd met zijn zoetere tegenhanger en toch dringen ze elkaars smaakterritorium niet binnen. De zachte smaak verwent tong en gehemelte terwijl het krachtigere aroma langzaam in de keel wegsmelt.

Grolsch Wintervorst
Als er één winterbier ten onrechte uit de schappen verdwenen is, dan is dat Grolsch Wintervorst. Amper 2 winters is dit bier te koop geweest en ik heb er goede smaakherinneringen aan.
Toen ik een aantal jaren geleden een mail naar Grolsch stuurde om te vragen of dit bier ooit nog terug kwam, was het kille antwoord: dit bier is uit productie genomen en zal niet meer in ons assortiment terugkeren. En daar kon ik het mee doen. Maar ik weet zeker dat ik niet de enige bierliefhebber ben die dit winterbier node mist!
Grolsch Wintervorst is een warm en kruidig bier, vol en zacht van smaak. Een uitgelezen mengsel van honing, sinaasappelschillen en akkerhoningklaver zorgt voor een bier met diepgang. Dit bier wordt dan ook alleen gebrouwen voor de winter. Grolsch wintervorst bevat 7,5% alcohol en is het lekkerst op een drinktemperatuur van 8-10 C

Brand Sylvester
Dit is een robijnkleurig zwaar bier van hoge gisting, met nagisting op fles. Een melange van speciale mouten, in combinatie met een fijne bovengist, geeft dit bijzondere bier een kenmerkend fruit-aroma. Het wordt gebrouwen ter ere van Sint Sylvester. Zijn feestdag valt samen met oudjaar. Oudejaarsavond wordt daarom ook wel Sylvesteravond genoemd.

Gulpener Wintervrund
“In de wintermaanden kruipen Winterkoninkjes dicht tegen elkaar aan en zoeken elkanders warme gezelschap op. Een perfecte manier om het koude seizoen goed door te komen.”
De brouwmeesters van Gulperner vinden dat je alleen echt kunt genieten van iets dat met liefde is gemaakt. Daarom gebruiken zij voor Gulpener WinterVrund uitsluitend milieuvriendelijk geteelde Limburgse gerst, hop en door mergel gezuiverd water uit eigen bronnen.

WinterVrund is een vorstelijk Limburgs speciaalbier van hoge gisting (8,5% alc.), dat tegen het einde van het jaar speciaal wordt bereid en dat, liefst gedronken met vrienden (‘vrung’ in het Limburgs), van binnen een winters warmtegevoel geeft.
WinterVrund kent krachtige smaakaccenten die perfect aansluiten op het smaakpatroon voor de koude maanden van het jaar. WinterVrund wordt niet gepasteuriseerd en is eveneens voorzien van het milieukeurmerk.